Mevrouw Fresco van WUR pleit voor nog meer geld voor onderzoek als onderdeel van ‘nieuwe kabinetsplannen’. Zij wil dat er € 150 mln extra beschikbaar komt voor ongebonden onderzoek, waarbij ‘groepen wetenschappers onafhankelijk van wie dan ook aan de slag kunnen.’ Op zich is daar niets mis mee, iedere groep of instantie is er op uit om te groeien en iets op de agenda te plaatsen.

De oproep van mevrouw Fresco komt na een periode van een gigantische uitbreiding van onderzoek op tal van gebieden en het ontstaan van vele nieuwe wetenschappelijke subvakgebieden. Een van de gevolgen van dit totale gebeuren is dat al deze instituten bij elkaar ook gezorgd hebben voor een explosie aan regelgeving. Het is aan alle kanten duidelijk dat dit zo niet verder kan. Er zullen hoe dan ook keuzes gemaakt moeten worden, niet alleen ten opzichte van andere prioriteiten in de samenleving op politiek niveau, maar ook binnen de wetenschap zelf.

Gratis kaartjes

Bijzonder is dat het bij de oproep van mevrouw Fresco om een reeks free tickets naar de maan gaat, er wordt geen enkele garantie gegeven op een resultaat of een zeker rendement. Persoonlijk vind ik dat zij dat WUR daarvoor maar eigen middelen moeten vrijmaken, met name omdat er al heel veel van dat soort ongebonden onderzoek plaatsvindt, inclusief een hoop hobbyisme. Ook zouden vele onderzoekslijnen gesloten moeten worden, als daar na een jaar of zeven, acht niets uitgekomen is. Ten derde zou het aanbeveling verdienen om veel meer gebruik te maken van de overmaat aan beschikbare kennis en informatie, en dan in het bijzonder ook van nog materiaal van voor het digitale tijdperk.

Onderzoek naar bijensterfte

In mijn onderzoek naar bijen en bijensterfte komt ik met regelmaat dergelijke documenten uit het vorige tijdperk tegen, waarin uiterst belangrijke en nuttige informatie staat, die stamt uit perioden dat men nog tijd had om na te denken. Blijkbaar is dat niet bekend bij bijenonderzoekers, bijvoorbeeld die bij WUR. Verder is mijn ervaring dat met de juiste vragen en goede zoekroutines op de meeste vragen wel een redelijk tot goed antwoord verkregen wordt. Uiteraard samen met informatie die imkers mij verstrekken.

Crisis in het wetenschapsbedrijf

Er is in de wetenschappelijke wereld een crisis gaande. Die wordt niet opgelost met ‘meer geld’. Het gaat niet alleen om ernstige gebreken in het peer review systeem, maar ook om fundamentele tekortkomingen in methodologiën. In het bijenonderzoek is daar zeker ook sprake van. Zo ontdekte ik dat heel veel experimenten (o.a. bij het testen van ‘behandelingen tegen varroa’) worden uitgevoerd, waarbij de bijenvolken op dezelfde bijenstand staan. Dat is een basale fout. Dat deze nog niet ontdekt is komt omdat men zich allerlei details bezig houdt, het gevolg voor de oorzaak aanziet en serieuze peer reviews ontbreken.

Statistiek

Een zaak, waarover we nog veel zullen horen, is die van de algemene tekortkomingen in de statistische analyse. Met de statistische analysetechnieken is op zichzelf niets mis, dat zijn gewoon berekeningen. Maar het gaat erom waarop die statistische analyse wordt losgelaten. Normaal wordt uitgegaan van een H₀-hypothese (situatie A), die wordt vergeleken met situatie B. Nu blijkt dat zeer veel H0-hypotheses geen echte H₀-hypotheses zijn, maar biased zijn, oftewel in zichzelf al een aantal veronderstellingen bevatten. Het gaat dus vaak om verkeerde (irrelevante, niet realistische) H₀-hypotheses.

Waarom maatregelen niet effectief zijn

Het zou wel eens kunnen zijn dat in mijn eigen twee domeinen van onderzoek en expertise, namelijk blauwalgen en bijensterfte, sprake is van dergelijke onechte of verkeerde hypotheses bij de overheidsonderzoeksinstellingen, die zich al heel lang met deze onderwerpen bezig houden. Voor blauwalgen en de waterecologie is dat in ieder geval zo, dit onderzoek is volledig vastgelopen. Het vormt een verklaring voor de slechte en zeer matige ecologische kwaliteit van oppervlaktewateren, waarvoor het beleid is gebaseerd op theoriën bij WUR.

En als dat ook zo is met de door wetenschappelijke instellingen veronderstelde ‘bijensterfte door de varroamijt’, dan valt 100% te begrijpen dat ‘behandelingen tegen varroa’ niet of maar in beperkte mate effectief zijn gebleken om bijensterfte te voorkomen. Dat is dan nog zonder de commentaren van John Ioannidis, die vastgesteld heeft dat verreweg het grootste deel van biomedische wetenschappelijke publicaties dusdanige tekortkomingen kent, dat deze niet aan de minimale standaarden voldoen. Binnen het domein ‘bijenonderzoek’ is het niet moeilijk talloze voorbeelden daarvan te noemen.

Drama

Het is dus aan alle kanten duidelijk dat het totaal geen zin heeft om zomaar extra geld in onderzoek te steken, als met de bovengenoemde gegevens geen rekening wordt gehouden. Het maatschappelijk drama in het tegenwoordige wetenschapsbedrijf is dat men in de jacht op geld onder politieke invloeden vergeten is waar het om gaat, namelijk ‘het ontdekken’ en het uitvoeren van het juiste experiment. Het drama in de maatschappij als gevolg van gebrekkig onderzoek bestaat uit de negatieve gevolgen voor natuur, landbouw en milieu, inclusief de economische nadelen voor diverse sectoren en de afkalving van het vertrouwen.

Hoe men bij WUR probeerde om de uitvoering van dat juiste experiment te blokkeren is hier te lezen.