Bijensterfte mogelijk veroorzaakt door teveel mangaan
Een teveel aan mangaan zou de oorzaak kunnen zijn van de hoge bijensterfte en de wereldwijde achteruitgang van de laatste jaren. Dat is de konklusie uit intensieve studies en praktijkexperimenten bij imkers door het Nederlandse bedrijf Science in Water B.V. Omdat wintersterfte ook optreedt in afgelegen gebieden op grote afstand van landbouw, en in natuurgebieden met een uitbundige flora, moet de dieper gelegen oorzaak van het probleem een algemeen aanwezige milieufactor zijn. Die factor zou wel eens mangaan kunnen zijn.
Mangaan
Het mangaan zelf veroorzaakt niet de achteruitgang in het aantal bijenvolken, maar het proces dat mangaan beschikbaar voor hun systeem maakt. Een overmaat aan mangaan leidt tot een verhoogde reproductie, met als gevolg dat er teveel jonge bijen ontstaan die niet voldoende door de werksterbijen gevoed kunnen worden. Een teveel aan mangaan stimuleert ook de bijen om de kast te verlaten. Dat is precies wat er gebeurt bij het op veel plaatsen waargenomen fenomeen Colony Collapse Disorder (CCD), waarvan lege bijenkasten een van de kenmerken is.
Varroa
Een derde punt bij mangaan is de rol, die dit element bij ziekteprocessen speelt. Het voornaamste probleem bij het bijen houden is de aanwezigheid van de varroamijt. “We vroegen ons af, ‘Waarom is de varroamijt aanwezig’,” zegt Maarten van Hoorn, hoofd van de onderzoeksgroep en eigenaar van Science in Water B.V. “Bekend is dat de teek, eveneens een spinachtige, de Borrelia-bacterie in zich meedraagt. Borrelia, oorzaak van de ziekte van Lyme. De bacterie helpt de teek bij het infectieprocess, en maakt daarbij gebruik van mangaan in plaats van ijzer. Het mangaan wordt naar de gastheer getransporteerd, in het geval van de bijen door de bacteriën in de varroamijt, en dat beïnvloedt het gedrag van de bijenvolken. Het probleem van de bijensterfte is daarom eerder een algemene microbiële kwestie, veroorzaakt door een overmaat aan mangaan.”
Experimenten
Science in Water www.science-in-water.com heeft imkers gevraagd om extra ijzer aan hun bijenvolken toe te voegen. Na toediening meldden zij een grotere activiteit van hun bijen. Verder nam het aantal mijten sterk af. “Beide zaken waren een volkomen verrassing, niemand had dat kunnen voorspellen,” legt Maarten van Hoorn uit. “Wij zij zelf geen bijenhouders, we moesten dus afgaan op de waarnemingen van de imkers; zij kennen hun bijen natuurlijk heel goed.” IJzer compenseert de effecten van mangaan. De werkzaamheden zijn nu gericht op het toepassen van ijzer op een veel grotere schaal, en het vinden van meer bijenhouders die het principe in de praktijk willen testen.
Opmerking: Let op wat Dennis van Engelsdorp zegt in de film Vanishing of the bees (2010) tussen min. 21.00 – min. 21.40 https://www.youtube.com/watch?v=AirCs3hfGKE&feature=youtube_gdata_player
“Er is iets dat de bijen gevoelig maakt voor alles”.
