Per 1 april 2016 heeft een derde partij, iMPACT Booster, een aandelenbelang genomen in Science in Water B.V., eigenaar van Ferro-Bee®. Het belang bestaat zowel uit een storting als uit een reeks van diensten om het bedrijf naar de volgende fase te brengen.
De nieuwe aandeelhouder bestaat uit een samenwerkingsverband van meerdere partijen uit de wereld van de ontwikkelingssamenwerking. Zij zien ondersteuning van de bijensector in opkomende landen als goede mogelijkheid om de inkomens op het platteland te verhogen.
Grote potenties
Dat wordt beaamd door ir. Maarten van Hoorn, expert op het gebied van bijen houden en directeur van Ferro-Bee®. In maart was hij 2 weken in Oeganda, en in 2014 in Kenya. De potenties voor honingproductie zijn met name in Afrikaanse landen inderdaad groot. Bovendien zijn de locale markten nog verre van ontwikkeld. Er zijn daar 4 oogsten per jaar mogelijk, sommigen zeggen zelfs 5 tot 6, terwijl dat nu vaak tot 3 keer beperkt blijft.
Bijen verdwijnen
Probleem is dat de bijen vaak verdwijnen. Op vele bijenstanden is 30 tot 50% van de bijenkasten leeg, en het kan 1 – 2 maanden duren, totdat eenmaal verlaten kasten weer opnieuw bevolkt raken. De lokale bijenhouders hebben diverse trucs om ervoor te zorgen dat de bijen zich weer vestigen. Die werken niet altijd of maar een beetje. Van Hoorn heeft inmiddels uitgezocht waarom de bijenvolken vertrekken en waarop de herkolonisatie-methoden in wetenschappelijk opzicht gebaseerd zijn. De constant hoge temperaturen zorgen ervoor dat alle processen in de bijen en de bijenvolken zeer snel verlopen. Dat levert in die omstandigheden steeds snel allerlei tekorten op. Er zijn diverse proeven uitgezet om dit probleem te voorkomen, onder andere met Ferro-Bee®, een ijzerbevattend voedingssupplement, dat door Science in Water B.V. is ontwikkeld. Dit supplement wordt reeds in Europa en Amerika vermarkt en levert daar buitengewoon goede resultaten op in het terugdringen van bijensterfte. Met de nieuwe investering is Ferro-Bee® in staat om ook in opkomende markten met het product een impact te creëren.
Infrastructuur aanwezig
Al vele jaren leveren tal van westerse NGO’s in diverse Afrikaanse landen via locale organisaties ondersteuning voor bijenteeltprojecten. Op die manier is er een zekere infrastructuur ontstaan. Deze organisaties hebben ook geholpen om informatie beschikbaar te maken door gegevens te verzamelen over de markt en samenwerkings-projecten op te zetten. Het is tijd om verdere stappen te zetten. ‘Wat je ziet, is dat de elementen voor de ideale bijenstand wel aanwezig zijn, alleen niet allemaal bij elkaar op dezelfde plek’ aldus van Hoorn. Ferro-Bee® kan bijdragen aan het oplossen van een deel van het probleem, maar er dienen nog diverse vragen beantwoord te worden.
Type bijenkast
Een van de vragen die opgelost moet worden is met welke type bijenkast het beste de honingproductie verhoogd kan worden. De traditionele log hive – een uitgeholde boomstam – levert weliswaar niet zoveel honing op, maar kost bijna niets. Alleen in landen zoals Oeganda en Kenya zijn er al miljoenen in gebruik. ‘Als je daarmee de productie iets kunt verhogen, dan zet dat veel meer zoden aan de dijk dan het aanschaffen van moderne bijenkasten. Lokaal vervaardigde moderne bijenkasten kosten zes keer zoveel, maar leveren momenteel slechts 2 keer zoveel honing. Moderne kasten hebben natuurlijk zo ook hun voordelen, bijvoorbeeld een betere kwaliteit van de honing en een hogere honingprijs. Daarvoor is wel veel meer kennis nodig.’
Agressieve bijen
Afrikaanse bijen staan bekend om hun agressiviteit. ‘Vaak komt er op 10 meter afstand van de kast eentje op je af, direct gevolgd door tientallen anderen. De mate waarin ze naar je toe komen verschilt enorm. In Oeganda viel dat erg mee, je kon de kasten in het algemeen tot op 2 meter zonder problemen benaderen. Daarbij moet wel opgemerkt worden dat er in die gevallen veel minder bijen in- en uitvlogen dan normaal gezien wordt. Een locale imker met verschillende soorten kasten op zijn bijenstand (traditionele hives, top bar hives, langstroth hives) vertelde dat de bijen van de traditionele kasten veel minder agressief zijn. Er kan best wel wat gedaan worden aan het verminderen van de agressiviteit, bijvoorbeeld via de voeding.’
Cursussen
De meeste bijenhouders doen dit werk naast hun andere activiteiten. Dat is niet optimaal, ook niet voor het bereiken van een goede kwaliteit honing. Zo wordt deze bijvoorbeeld vaak niet op tijd geoogst en is het vochtgehalte bijna altijd veel te hoog. Voor het ontwikkelen van de bijensector is specialisatie een van de mogelijkheden. Belangstelling voor het bijen houden is er genoeg. Alleen in Oeganda hebben al meer dan 10.000 mensen een introductiecursus bijen houden gevolgd, betaald met ontwikkelingsgeld.
Mobiele telefoon
Belangrijk punten bij het ontwikkelen van de bijensector zijn hoe je voor de continuiteit zorgt, hoe je aan de cursussen een vervolg geeft en hoe je de nodige praktijkkennis aan de imkers kunt aanreiken. Te denken valt aan een app voor imkers. De meeste mensen in die landen hebben een mobiele telefoon en mobiel bereik is er werkelijk overal. Over zo’n app moet natuurlijk eerst goed nagedacht worden, het moet ook in de praktijk worden getest.
Eenvoudig beginnen en gebruik maken van bestaande ervaringen voor vergelijkbare zaken is waarschijnlijk het beste. Zo zijn er is inmiddels bijvoorbeeld al locale app’s voor de gezondheidszorg en voor het houden van konijnen.
Investeringen
Het is zaak nu de volgende stappen te zetten, bijvoorbeeld het oprichten van een investeringsfonds speciaal voor de bijensector. ‘Een investering in de bijensector in dergelijke landen levert gegarandeerd veel rendement op’, aldus van Hoorn. ‘Met 20 moderne kasten of 60 traditionele kasten kan een imker in dat soort landen zijn jaarinkomen gemakkelijk verdubbelen. Er is in ieder geval al een nationaal plan voor de bijensector in Oeganda. Dat biedt tal van aanknopingspunten.’
